Οι ασθένειες που "βρυκολάκιαζαν" και η αντιμετώπιση της νεκροφάνειας ανά τους αιώνες.
Μία ασθένεια εκείνες τις εποχές θα μπορούσε να θεωρηθεί "κατάρα" ,η κάποια ανώτερης προέλευσης "τιμωρία".Έτσι λοιπόν και μία άγνωστη "κατάσταση" του ανθρωπίνου σώματος σε μία κοινωνία που κυριαρχεί η δεισιδαιμονία θα έχει ένα τρόπο αντιμετώπισης ανάλογο.
Μία από τις ασθένειες, εξαιτίας των οποίων κάποιοι άνθρωποι απέκτησαν τη φήμη του... βρυκόλακα, είναι η λεγόμενη πορφυρία,Η πορφυρία είναι μια πολύ σπάνια ασθένεια, η οποία περιγράφεται κυρίως ως μια αιματολογική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται απο έλλειψη ερυθρών αιμοσφαιρίων από το αίμα, αλλά και μια υπερευαισθησία στο φως του ήλιου. Η πορφυρία παρουσιάζεται συνήθως σε 1 ανά 25.000 γεννήσεις. Επιπλέον, εκείνος που πάσχει από αυτήν την ασθένεια, είναι αντικείμενο σοβαρών παραμορφώσεων. Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα που είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη και την κατανομή των τριχών στο σώμα του ασθενή, λειτουργεί πλέον ανώμαλα με αποτέλεσμα η μύτη και τα δάχτυλά του να ατροφούν και να συρρικνώνονται, σε σημείο που να μοιάζουν περισσότερο με άκρα ή νύχια αρπακτικού πουλιού παρά με χέρια ανθρώπου. Φανταστείτε λοιπόν αυτό το θέαμα, να το έβλεπαν οι άνθρωποι που ζούσαν τους περασμένους αιώνες, μια εποχή την οποία η επιστήμη και η ιατρική ήταν ακόμα άγνωστες λέξεις.
Μικρά παιδιά τα οποία πάσχουν από πορφυρία.
Η ασθένεια της πορφυρίας σε προχωρημένο στάδιο.
Η καταληψία ήταν από τις συνηθέστερες παθήσεις, που συγχέονταν με τη νεκρεγερσία, αφού οι νοσούντες υποφέρουν από προσωρινή παράλυση. Τα άτομα με καταληψία ακούνε και βλέπουν κανονικά, όμως, καθώς δεν μπορούν να κινήσουν τους μυς τους, φαίνονται νεκροί. Βρίθουν οι ιστορικές μαρτυρίες για ανθρώπους που γι’ αυτό τον λόγο θάφτηκαν ζωντανοί - και είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος τον πανικό που επικρατούσε, εάν κάποιος ασθενής ξεπερνούσε το στάδιο της παράλυσης μετά την ταφή, και προσπαθούσε να εξέλθει από το φέρετρό του.
Άλλωστε, την εποχή της άγνοιας και των προκαταλήψεων, οποιαδήποτε σωματική διαφοροποίηση ή παραμόρφωση, κάθε κοινή πάθηση του δέρματος ή ακόμη και ψυχική διαταραχή θα μπορούσε να προκαλέσει τον στιγματισμό ανθρώπων, με την κατηγορία της δαιμονοληψίας.
Στα χρόνια του Μεσαίωνα, κυρίως, οι υποτιθέμενοι βρυκόλακες δεν έβρισκαν ανάπαυση ούτε μετά τον θάνατό τους, αφού, συχνά, ήταν τα περιστατικά εκταφής τους, είτε για να επιβεβαιωθεί η σήψη του οργανισμού είτε για να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την αντιμετώπισή τους, αν κάτι... δεν είχε πάει καλά κατά τη θανάτωσή τους.
Σε μία γνωστή διήγηση του 18ου αιώνα, όπου περιγράφεται η εκταφή ενός άντρα με το όνομα Πίτερ Πλογκόγιοβιτζ, παρατίθενται λεπτομερέστατα τα χαρακτηριστικά που ξεχώριζαν τους βρυκόλακες απ’ τους κοινούς νεκρούς:
“Τα μαλλιά και τα γένια ακόμη και τα νύχια, τα οποία παλαιότερα είχαν πέσει - βρέθηκαν να έχουν μεγαλώσει. Το παλιό δέρμα με τη χλωμή απόχρωση είχε φύγει από το πρόσωπο και νέο δέρμα εμφανιζόταν από κάτω του... Με έκπληξη, είδα φρέσκο αίμα να τρέχει από το στόμα του νεκρού, το οποίο συμφωνήσαμε όλοι ότι προερχόταν από τα θύματά του”.
Όπως είναι αναμενόμενο, τα χαρακτηριστικά αυτά άρχισαν να θεωρούνται απόλυτα φυσιολογικά, ήδη απ’ τις αρχές της ανάπτυξης της ιατροδικαστικής. Σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη που επικρατεί ακόμη και στις μέρες μας, στους νεκρούς δεν μεγαλώνουν τα μαλλιά, αλλά συρρικνώνεται και υποχωρεί το δέρμα, κάνοντάς τα να φαίνονται μακρύτερα. Τα νύχια, όντως, πέφτουν - γεγονός γνωστό, ήδη, από την εποχή των αρχαίων Αιγυπτίων, οι οποίοι τα στερέωναν στις μούμιες με μεταλλικούς δακτυλίους. Στη συγκεκριμένη διήγηση, σύμφωνα με τον Τόμας Νογκούτσι, ιατροδικαστή από το Λος Αντζελες των Ηνωμένων Πολιτειών, πιθανότατα, ως νύχια θεωρήθηκε το λευκό δέρμα από κάτω τους.
Σε ότι αφορά το χρώμα του δέρματος, το πρόσωπο των πτωμάτων δεν έχει απαραίτητα συγκεκριμένο χρωματικό τόνο και η ωχρότητα που παρουσιάζει, μερικές φορές, οφείλεται στην απομάκρυνση του αίματος από τους ιστούς. Έτσι, αν ο άνθρωπος ήταν σε ύπτια στάση κατά τον θάνατό του, το πρόσωπο μπορεί να είναι χλωμό και, αν ήταν μπρούμυτα, να είναι σκουρόχρωμο. Για τον ίδιο λόγο, τα μέλη του σώματος που είναι σε κατώτερο επίπεδο απ’ τα υπόλοιπα, όπως τα χέρια, παρουσιάζουν μεγαλύτερη συγκέντρωση αίματος. Το αίμα είναι σχεδόν μαύρο, εφόσον έχει χάσει το οξυγόνο του, γι’ αυτό και το δέρμα εμφανίζεται, επίσης, πολύ σκούρο στις συγκεκριμένες περιοχές. Μάλιστα, η σκούρα απόχρωση στα τμήματα με υπερβολική συγκέντρωση αίματος ονομάζεται “livor mortis” και είναι εκείνη που επιτρέπει στους ιατροδικαστές να καθορίσουν εάν το σώμα έχει κινηθεί μετά τον θάνατό του.
Ο χαρακτηρισμός “φρέσκο” για το αίμα στο στόμα του Πίτερ Πλογκόγιοβιτζ είναι, προφανώς, αναπόδεικτός και, πιθανότατα, προέρχεται από το γεγονός ότι το αίμα ήταν σε υγρή μορφή - κάτι που θεωρείται σύνηθες φαινόμενο. Η αιτία, δε, που το αίμα συγκεντρώνεται στο στόμα είναι ότι, όταν το σώμα αποσυντίθεται, πρήζεται από αέρια, τα οποία προέρχονται από τα βακτήρια στα έντερα και σε άλλα μέρη του σώματος. Τα αέρια πιέζουν τους πνεύμονες, οι οποίοι αφενός είναι γεμάτοι αίμα και αφετέρου αποσυντίθενται γρήγορα, γι’ αυτό και το αίμα μετακινείται στο στόμα και τη μύτη.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, με τον ίδιο τρόπο, ερμηνεύεται η κραυγή που υποτίθεται πως έβγαζαν τα πτώματα, όταν τους τρυπούσαν την καρδιά για να εξασφαλίσουν ότι δεν θα γίνουν βρυκόλακες: Η πίεση στην καρδιά έκανε τα παραπάνω αέρια να περάσουν από τη γλωττίδα και να ακουστεί ένας ήχος, που σε καμία περίπτωση δεν σήμαινε ότι το σώμα ήταν ζωντανό.
Εξάλλου, σε μία μελέτη που είχε κυκλοφορήσει, ήδη, από το 1753, ο Γάλλος ηγούμενος, Ογκουστίν Καλμέ, αναφέρει: “Υπάρχουν ορισμένα είδη χώματος, τα οποία διατηρούν τα πτώματα σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση. Στην Τουλούζη, μάλιστα, υπάρχει μία κρύπτη, στην οποία οι νεκροί τοποθετούνται κατά μήκος του δεξιού και του αριστερού τοίχου. Όλα τα πτώματα της μίας πλευράς παρέμειναν σε καλή κατάσταση, ενώ όλα όσα ήταν στην άλλη πλευρά αποσυντέθηκαν πολύ γρήγορα”.
Φυσικά ο ανθρώπινος νους στην προσπάθεια του να κατανοήσει ένα φαινόμενο που δεν είχε τα κατάλληλα εφόδια για να το εξηγήσει στο μεγαλύτερο του βαθμό, προσπάθησε στην πορεία του χρόνου να το αντιμετωπίσει με ενδιαφέροντες τρόπους, ο σημερινός άνθρωπος θα το θεωρούσε 'αστείο" ή πραγματικά πολύ περίεργο.Αλλά όπως είπαμε και στην αρχή του άρθρου λίγο πολύ όλοι μας πέφτουμε θύματα του παροντισμού της εποχής μας.Χρειάζεται να αναλογιστούμε τις συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την εποχή και πως οι ανθρώπινες κοινωνίες με τα ερεθίσματα που είχανε εκείνη την εποχή πως έβλεπαν και πως αντιμετώπιζαν τέτοιου είδους "καταστάσεις".
Τον 19ο αιώνα που η ιατρική δεν είχε εξελιχθεί στον βαθμό που μπορούσε να εξηγήσει επαρκός πολλά "περίεργα" φαινόμενα που είχαν να κάνουν με το ανθρώπινο σώμα, υπήρχαν περιπτώσεις που άνθρωποι θάβονταν κατά λάθος ζωντανοί, επειδή οι γιατροί της εποχής δεν μπορούσαν να διακρίνουν ανάμεσα σε έναν νεκρό ή κάποιον που είχε πέσει σε κώμα(νεκροφάνεια). Αυτοί οι φόβοι αποτυπώνονται στο έργο " Η Πρόωρη Ταφή " του Έντγκαρ Άλλαν Πόε που δημοσιεύτηκε το 1844 στην εφημερίδα, The Philadelphia Dollar Newspaper....
Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο κατασκευάστηκαν τα φέρετρα ασφαλείας.Έβαζαν λοιπόν μαζί με τους "νεκρούς"μέσα στο φέρετρο σφυρίχτρες ή κουδούνια ώστε σε περίπτωση που κάποιος άτυχος είχε ταφεί ζωντανός και ξανάβρισκε τις αισθήσεις του μέσα στο φέρετρο και να μπορεί να ειδοποιήσει ότι ήταν ζωντανός. Αυτό όμως που είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ήταν ότι διάφοροι εφευρέτες προσπαθούσαν να επινοήσουν μικροσυσκευές ώστε οι "πρόωρα θαμμένοι" να μπορούν μόνοι τους να βγουν από το φέρετρο χωρίς τη βοήθεια άλλων....
Μία από τις "εκδοχές" ενός συστήματος φέρετρου ασφαλείας με "εκτοξευση" χρησιμοποιώντας ένα τεράστιο ελατήριο.
Μέχρι και μηχανισμοί "εκτόξευσης" είχαν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί προκειμένου να μπορέσει να εξέλθει ο "φαινομενικά νεκρός" άνθρωπος.
Φανταστείτε το θέαμα που συναντούσε ένας άνθρωπος καθώς περπατούσε σε ένα νεκροταφείο κατά την διάρκεια ενεργοποιήσεως ενός τέτοιου μηχανισμού, να βλέπει ένα "νεκρό" να εκτοξεύεται από τον τάφο του....
Φέρετρο ασφαλείας που είχε σχοινί το οποίο κατέληγε πάνω από το έδαφος και δενόταν σε ένα καμπανάκι για προειδοποίηση. Ιξού και η φράση "σώθηκε από το καμπανάκι...","Save by the bell...". Χρειάζεται να τονίσουμε ότι τέτοιου είδους μηχανισμοί όπως είναι εμφανές μόνο επιφανείς και ευκατάστατα πρόσωπα μπορούσαν να αποκτήσουν.
Τα φέρετρα ασφαλείας δεν είχαν πάντα σκοπό να σώσουν τον φαινομενικά "νεκρό".Στις αρχές του 20 αιώνα η τυμβωρυχία ήταν δύσκολο να αντιμετωπισθεί και δημιουργήθηκαν φέρετρα ασφαλείας σιδερένια όπου ήταν σχεδόν αδύνατο να ανοιχθούν και μάλιστα είχαν ως παγίδα ένα είδος τορπιλοβλητικού σωλήνα....!
Ιωάννης Κόνιαρης
ερευνητής/ιδρυτής- γενικός συντονιστής The AfterDark Project
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου