ΕΝΩΧ

 Μια μορφή που δεσπόζει για την αγιότητα της ζωής του, εφόσον η Γραφή δεν αναφέρει τίποτε εις βάρος του, είναι ο Ενώχ. Γιος ενός άσημου για την ιστορία ανθρώπου, του Ιάρεδ, απογόνου του τρίτου γιου του Αδάμ Σηθ, άθελά του "καθιερώθηκε" απ' τον Θεό όπως βεβαιώνει κι η σημασία του ονόματός του, να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στο θείο σχέδιο για τη σωτηρία του κόσμου. Γέννησε το Μαθουσάλα, τον μακροβιότερο άνθρωπο που ποτέ έζησε στη γη, παρ' όλο που η δική του ζωή διήρκεσε τόσο λίγο, τριακόσια εξήντα πέντε χρόνια. Έζησε ζωή άμεμπτης αγνότητας σε περίοδο που ούτε ο Νόμος του Θεού είχε δοθεί, ούτε, φυσικά, κι η μεταγενέστερη του Νόμου Χάρη είχε επιτελεστεί. Οραματίστηκε την τελική Κρίση που ο Θεός θα κάμει στα τέλη των αιώνων και δια του τρόπου με τον οποίο έγινε η "μετάθεσή" του, μίλησε στις επόμενες γενιές για την μετά το θάνατο Ανάσταση του Μεσσία που θα 'ρχόταν και για την τελική Ανάσταση των "κεκοιμημένων αγίων", "ίνα καταποθή το θνητόν υπό της ζωής" (Β΄ Κορ. 10:4).



Στο βιβλίο της Γένεσης συναντάμε δυο πρόσωπα με το όνομα Ενώχ στο 4:17,18 και στο 5:18, που είναι μεταξύ τους τελείως ανόμοια και διαφορετικά. Ο πρώτος είναι ο γιος του Κάιν του αδελφοκτόνου, προς τιμήν του οποίου ο πατέρας του "έκτισεν πόλιν και κάλεσεν κατά το όνομα αυτού" (4:17), κι ο δεύτερος είναι ο γιος του Ιάρεδ, όπως ήδη είπαμε, ο εκλεκτός του Θεού Ενώχ, που "δεν είχε εδώ πόλιν μένουσαν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούσε" (Εβρ. 11:13-14) στην οποία και τόσο ένδοξα μετέβη.

Το ότι ο Ενώχ έζησε τριακόσια εξήντα πέντε μόνο χρόνια, που είναι ακριβώς ο αριθμός των ημερών ενός ηλιακού έτους, δεν ξέρουμε τι συμβολίζει. Ίσως τη ματαιότητα της σύντομης εδώ ζωής μας, ίσως την πληρότητα μιας αποστολής την οποία ο Θεός ανέθεσε σε κάποιον άνθρωπό Του, ίσως το τέλειο ανάστημα της ζωής του Χριστού, στο οποίο, ο Θεός θέλει να φτάσουμε, πριν μας πάρει κοντά Του, ίσως... ίσως... Ασχέτως όμως όλων αυτών, γεγονός είναι ένα, ότι ο Ενώχ αποτελεί μια εξαίρεση, ένα υπόδειγμα, ένα θαύμα του Θεού σε ανθρώπινη ζωή.

Γιατί άραγε έζησε τόσο λίγο, ενώ ο γιος του, ο Μαθουσάλα έφτασε τη μεγαλύτερη ηλικία ανθρώπου, επί της γης -965 χρόνια-, ο δε μεταγενέστερός του ο Νώε, δεύτερος μετά τον Αδάμ κληρονόμος όλης της γης, έζησε 950 χρόνια; Μήπως ο Ενώχ έτσι εξεπλήρωσε κάποια πολύ σημαντική αποστολή; Ενώ θα παρευρέθηκε στην κηδεία του Αδάμ (πράγμα που συνάγεται απ' τους υπολογισμούς των ετών που περιέχονται στην πρώτη αυτή περίοδο της ιστορίας), και δεδομένου ότι ο Αδάμ ως εκπρόσωπος του αμαρτωλού ανθρώπου έπρεπε να πεθάνει και το σώμα του να ταφεί στη γη, ο Ενώχ εκπροσωπώντας τον αγιασμένο άνθρωπο του Θεού δεν πέθανε, αλλά "μετατέθηκε", απ' ευθείας, χωρίς να γευτεί θάνατο, στου ουρανό του Θεού. Πιστή εικόνα τούτη για τον σωσμένο δια της θυσίας του Ιησού Χριστού αμαρτωλό, για τον οποίο θάνατος πια δεν υπάρχει, διότι "μετέβη εκ του θανάτου εις την ζωήν" (Ιωάν. 5:24).

Ο Λόγος του Θεού μας λέει ότι ο Ενώχ "περιεπάτησεν μετά του Θεού" (Γέν. 5:24), όχι ενώπιον του Θεού, όπως μας λέει για τον Αβραάμ (Γεν. 17:1), για το Δαυίδ (Ψαλμ. 89:15), για τον Ησαϊα (40:27-31), για το Ζαχαρία και την Ελισσάβετ (Ιακ. 1:6). Μήπως τούτο είναι σύμβολο και συγχρόνως προφητεία του περπατήματος που ο χριστιανός, ο άνθρωπος δηλαδή που θα δεχόταν τη Χάρη, θα 'κανε με τον Χριστό, βάσει της υπόσχεσής Του "μεθ' υμών ειμί..." (Ματθ. 28:20) και της εντολής Του "μείνατε εν εμοί καγώ εν υμίν" (Ιωάν. 15:4); Διότι σε τούτη την περίπτωση δεν έχουμε περπάτημα "ενώπιον" του Θεού, αλλά "μετά" του Θεού. Κάτι δηλαδή πολύ ουσιαστικότερο και πλουσιότερο για κάθε άνθρωπο που ανήκει σε Κείνον, ασχέτως περιόδου στην οποία έζησε. Όταν κάποιος περπατάει με τον Θεό, έχει και πλήρη συναίσθηση της παρουσίας Του. Ό,τι ακριβώς χρειάζεται για να ζει ζωή αγνότητας μέσα στον κόσμο. Το μυστικό του περπατήματος του Ενώχ μετά του Θεού ήταν η πίστη του στον Θεό, της οποίας συνέπεια ήταν το ότι "ευηρέστησεν τον Θεόν" και ότι δε γεύτηκε θάνατο "διότι μετέθεσεν αυτόν ο Θεός" (Γεν. 5:22-24). Η μετάθεση δε αυτή είναι τύπος του τρόπου με τον οποίο οι άγιοι του Θεού "θέλουσι μεταμορφωθή εν τη εσχάτη σάλπιγγι" χωρίς να γευτούν θάνατο (Α΄ Κορ. 15:51-52).

Αλλά ο Ενώχ δεν προφήτεψε μόνο με τη ζωή του μελλοντικές αλήθειες, αλλά και με το στόμα του προφήτεψε περί της Κρίσης, την οποίαν στα τέλη των αιώνων ο Κύριος μαζί με τους αγίους Του θα κάμει για κάθε ασεβή άνθρωπο: "... δια να ελέγξη πάντας τους ασεβείς..." Στην επιστολή του Ιούδα, εδ. 14-15, διαβάζουμε: "Προεφήτευσε δε περί τούτων και ο Ενώχ, έβδομος από Αδάμ, λέγων· Ιδού, ήλθεν ο Κύριος με μυριάδας αγίων αυτού, δια να κάμη κρίσιν κατά πάντων και να ελέγξη πάντας τους ασεβείς εξ αυτών δια πάντα τα έργα της ασεβείας αυτών, τα οποία έπραξαν και δια πάντα τα σκληρά, τα οποία ελάλησαν κατ' αυτού αμαρτωλοί ασεβείς".

Ο Ενώχ αναφέρεται μια μόνο φορά στην Καινή Διαθήκη, ως προφήτης (Ιούδα 14). Με το όνομα "Βιβλίο Ενώχ" σώζεται απόκρυφο σύγγραμμα που γράφτηκε περί τα 110 π.Χ., περιέχει προφητείες περί της συντέλειας του κόσμου, και είναι σε αιθιοπική μετάφραση. Δεν αποκλείεται η παραπομπή στο βιβλίο του Ιούδα να είναι παρμένη απ' αυτό. Όμως το βιβλίο αυτό το απέρριψαν ως "μη κανονικό" τόσο οι Εβραίοι όσο και οι Πατέρες της Εκκλησίας. Ας μείνει μέσα μας, απ' όλα όσα ελέχθησαν περί του Ενώχ, πως αν κάτι έχει ύψιστη σημασία για τον Θεό και για μας είναι το να "περιπατώμεν καθώς Εκείνος περιεπάτησεν" (Α΄ Ιωάν. 2:6), "φυλάττοντες τας εντολάς αυτού και πράττοντες τα αρεστά ενώπιον αυτού" (Α΄ Ιωάν. 3:22).

 Στον Προφήτη Ενώχ αποδίδεται η συγγραφή ενός κειμένου το οποίο περιέχει προφητείες για την έλευση του Μεσσία, τη συντέλεια του κόσμου, μιλάει για την πτώση των αγγέλων και δίνει λεπτομερείς περιγραφές της κόλασης και του παράδεισου, των κινήσεων των πλανητών και των καιρικών φαινομένων καθώς και πολλά άλλα.
Το βιβλίο αυτό, οι διδαχές του οποίου θεωρούνται ότι μεταφέρθηκαν μέσω της προφορικής παράδοσης, δεν συμπεριλαμβάνεται στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και λογίζεται ως απόκρυφο κείμενο, αν και πιθανώς να έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο την Πεντάτευχο των Εβραίων αλλά ακόμα και την ίδια την Αποκάλυψη του Απόστολου Ιωάννη και τις επιστολές των αποστόλων.
Οι πρώτοι πατέρες της εκκλησίας επηρεάστηκαν έντονα από αυτό και το εγκωμίασαν, όπως ο Άγιος Ειρηναίος, ο Ιουστίνος, ο Άγιος Κλήμης ο Αλεξανδρείας, ο Αθηναγόρας, ο Απόστολος Πέτρος και ο Εβραίος ιστορικός Ιώσηπος. Παρ’ όλα αυτά, κανείς εξ’ αυτών δεν συμφώνησε με τη διήγηση της πτώσης των αγγέλων. Γεγονός πάντως είναι ότι δεν θεωρείται αιρετικό βιβλίο, έστω και αν δεν συμπεριλαμβάνεται στην Παλαιά Διαθήκη.

 Η «μετάθεση» του Ενώχ στον ουρανό είχε δημιουργήσει ένα θρύλο γύρω από το όνομά του, με αποτέλεσμα να γραφούν διάφορα φιλολογικά έργα για το πρόσωπό του, τα οποία κάποιος Ιουδαίος συνένωσε σε ένα ενιαίο έργο με τον γενικό τίτλο Βιβλίον ή Βίβλος Ενώχ περί το 200 π.Χ. περίπου.
Ο αιθιοπικός Ενώχ προήλθε από ελληνική μετάφραση βασισμένη σε εβραϊκό ή αραμαϊκό πρωτότυπο και σήμερα σώζεται αποσπασματικά σε ελληνική και λατινική μετάφραση και πλήρως στην αιθιοπική γλώσσα, γι' αυτό και είναι γνωστό και ως Ενώχ Α΄ ή Αιθιοπικός Ενώχ, για να διακρίνεται από ένα άλλο «απόκρυφο» που ονομάζεται Ενώχ Β΄ ή Σλαβονικός Ενώχ. Μπορεί να το βρει κάποιος και με τις ονομασίες Ενώχ ή Όρασις Ενώχ.

 Αρχικά ο αιθιοπικός Ενώχ ήταν σε ευρύτατη χρήση μεταξύ των Χριστιανών (βλ. Ιούδα στχ. 14-15). Το βιβλίο υπέστη παραλλαγές κατά τις αντιγραφές του και ενώ ήταν πασίγνωστο στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, τα ίχνη του εξαφανίζονται περίπου στα τέλη του 8ου με αρχές του 9ου μ.Χ αιώνα, για να διατηρηθεί μόνο στον κανόνα της Αιθιοπικής Εκκλησίας. Ο αποκλεισμός του βιβλίου από τη σειρά της Παλαιάς Διαθήκης είναι κατανοητός εφόσον τα όσα περιγράφονται αντιτίθενται στην παράδοση της Εκκλησίας.
Οι Άγγλοι περιηγητές Bruce και Ruppel βρήκαν ένα αντίγραφό του στην Αβυσσηνία, γραμμένο στην κοπτική γλώσσα, και το 1811 έγινε η μετάφρασή του στα αγγλικά από τον Επίσκοπο Lawrence και έπειτα και σε άλλες γλώσσες.
Το έργο έχει ποικίλο αποκαλυπτικό υλικό με κεντρικό κατά το πλείστο πρόσωπο τον Ενώχ. Ειδικότερα, το βιβλίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει λόγους, έργα, παραβολές, οράματα, και παραινέσεις του Ενώχ, παραδόσεις περί του Νώε, καθώς επίσης και μυθολογικό υλικό.

 Η διαίρεση του έργου ποικίλει από κριτικό σε κριτικό. Σύμφωνα με τον Georg Beer, την οποία επικαλείται και ο αείμνηστος Σάββας Αγουρίδης το βιβλίο διαιρείται σε 5 μέρη:
1. Αγγελολογικό (κεφ. 1–36) 2. Μεσσιολογικό (κεφ. 37–71) 3. Αστρονομικό (κεφ. 72–82) 4. Ιστορικό (κεφ. 83–90) 5. Παραινετικό (κεφ. 91–108). Υπάρχει και μια άλλη διαίρεση: 1. Το βιβλίο των Παρατηρητών (κεφ. 1–36) 2. Το βιβλίο των παραβολών του Ενώχ (κεφ. 37–71) 3. Το βιβλίο των ουράνιων αστρικών σωμάτων (κεφ. 72–82) 4. Τα οράματα (κεφ. 83–90) και 5. Το γράμμα του Ενώχ (κεφ. 91–108).

ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΕΝΩΧ

 Το βιβλίο του Ενώχ παρουσιάστηκε εντελώς συνοπτικά και με μεγαλύτερο βάρος στην πτώση των αγγέλων και λιγότερο στη γέννηση του Νώε. Φυσικά όμως, το κείμενο δεν περιλαμβάνει μόνο αυτά τα γεγονότα αλλά και περιγραφές για άλλες σφαίρες ύπαρξης, ερμηνείες των ουράνιων φαινομένων, τα ονόματα των «αρχόντων» των ουράνιων σωμάτων ή αγγέλων των δυνάμεων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρονται. Τα αποσπάσματα αυτά περιέχουν πολλά δυσνόητα σημεία και αποτελούν πρόσφορο έδαφος για μελέτη.

 Ο Θεός του Ενώχ είναι ο τυπικός Θεός ολόκληρης της Παλαιάς Διαθήκης. Σκληρός, τιμωρός, αμετάπειστος, μεγαλειώδης μπροστά στην παντοδυναμία του, ανυποχώρητος μπροστά στη συγγνώμη των εκπεσόντων, με υποψίες ανθρώπινων συναισθημάτων και κυρίως οργής.
Οι Δαίμονες που ταλαιπωρούν του ανθρώπους δεν είναι στον Ενώχ οι Εγρήγοροι. Αυτοί περιγράφονται μάλλον ως θλιβερές φιγούρες, σε αντίθεση με τη χριστιανική παράδοση που τους θεωρεί υπαίτιους κάθε κακού. Στον Ενώχ τα πνεύματα των Γιγάντων είναι εκείνα που προκαλούν τα δεινά, εγκλωβισμένα στην κατώτερη υλική διάσταση από την οποία και γεννήθηκαν.
Η έννοια της απόκτησης γνώσης είναι επίσης διφορούμενη. Από τη μια θεωρείται αμαρτωλή, που τη μετέδωσαν οι εκπεσόντες Εγρήγοροι και από την άλλη ο Ενώχ προσφέρει άφθονη από αυτή. Ενώ δηλαδή παραχωρεί μερικές αστρονομικές και αστρολογικές γνώσεις, μέμφεται τον Ακιβιήλ, τον Ταμιήλ και τον Ασαραβήλ που δίδαξαν τα ίδια πράγματα στις θυγατέρες των ανθρώπων. Οι ομοιότητες με την ιστορία των Τιτάνων και κυρίως με τον Προμηθέα είναι εμφανείς.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΕΝΩΧ

Α. Το 1ο βιβλίο- Το Αγγελολογικό (Το βιβλίο των Παρατηρητών) κεφ. 1–36

 Η πτώση των αγγέλων. Ο εκφυλισμός της ανθρωπότητας
Το βιβλίο (κεφ. 1-5) αρχίζει με ένα όνειρο-όραμα του Ενώχ. Σε αυτό το όνειρο ο Ενώχ καλείται να παρέμβει για τους «Εγρήγορους» (τους «Παρατηρητές») του ουρανού, δηλαδή τους έκπτωτους αγγέλους, οι οποίοι είχαν εγκαταλείψει την ουράνια κατοικία τους για να διαπράξουν την ανομία με τις κόρες των ανθρώπων.
 Στα κεφάλαια 6,7 και 8 περιγράφεται η πτώση των Αγγέλων, τους οποίους ο συγγραφέας αποκαλεί «Εγρήγορους» και η «μίξη» τους με γυναίκες, το οποίο προφανώς ο συγγραφέας το έχει δανειστεί από την αντίστοιχη διήγηση της Γένεσις κεφάλαιο 6, στίχοι 1 – 2. Στο βιβλίο του Ενώχ αναφέρει και τα ονόματα των έκπτωτων Αγγέλων και σε ποιες ανήθικες και αισχρές πράξεις οδήγησαν τους ανθρώπους με την διδασκαλία τους.
Δεν πρέπει επίσης να διαφύγει της προσοχής, πως η κατασκευή των πολεμικών αντικειμένων θεωρούνται από τον συγγραφέα ως έργο των δαιμόνων, όπως επίσης και η ανακάλυψη της επεξεργασίας των μετάλλων και τα πρώιμα στάδια της επιστήμης, π.χ. η αστρονομία και η παρατήρηση της πορείας της σελήνης.

 Στο κεφάλαιο 6 αναφέρεται, « Και συνέβη όταν αυξήθηκαν οι υιοί των ανθρώπων, εκείνες τις μέρες να γεννηθούν ωραίες και χαριτωμένες θυγατέρες. Και οι άγγελοι, τα τέκνα του ουρανού, τις είδαν και τις πεθύμισαν, και είπαν μεταξύ τους: "Ελάτε, ας εκλέξουμε για μας συζύγους από τα τέκνα των ανθρώπων και ας γεννήσουμε για μας δικά τους τέκνα". Και ο Σεμιαζάς, που ήταν αρχηγός τους, τους είπε: "Φοβάμαι πως δεν θα συμφωνήσετε να κάνουμε αυτό το πράγμα, και μόνος εγώ θα πληρώσω την τιμωρία μιας μεγάλης αμαρτίας". Και όλοι αυτοί απάντησαν προς αυτόν και είπαν: "Ας ορκιστούμε όλοι όρκο, και ας δεσμευτούμε μεταξύ μας με αμοιβαίες κατάρες για να μην εγκαταλείψουμε το σχέδιο αυτό αλλά να πράξουμε αυτό που αποφασίσαμε". Τότε ορκίσθηκαν όλοι μαζί και δέσμευσαν τους εαυτούς τους με αμοιβαίες κατάρες. Και συνολικά ήταν 200, όσοι κατέβηκαν κατά τις μέρες του Ιάρεδ επί της κορυφής του όρους Ερμών, και το ονόμασαν Ερμών, διότι ορκίσθηκαν και αναθεμάτισαν ο ένας τον άλλον πάνω σ’ αυτό. Και αυτά είναι τα ονόματα των αρχηγών τους: Σεμιαζάς ο αρχηγός τους, Αραθάκ, Κιμβρά, Σαμμανή, Δανειήλ, Αρεαρώς, Σεμιήλ, Ιωμειήλ, Χωχαριήλ, Εζεκιήλ, Βατριήλ, Σαθιήλ, Ατριήλ, Ταμιήλ, Βαρακιήλ, Ανανθά, Θωνιήλ, Ραμιήλ, Ασεάλ, Ρακειήλ, Τουριήλ. Αυτοί είναι οι αρχηγοί τους κατά δεκάδες (Κεφάλαιο 6, στίχοι 1-8).

 Στο κεφάλαιο 7, όλοι οι υπόλοιποι έλαβαν μαζί με αυτούς για τον εαυτό τους γυναίκες, και ο καθένας διάλεξε από μία, και άρχισαν να εισέρχονται σε αυτές και να μολύνουν τον εαυτό τους μαζί τους, και δίδαξαν σε αυτές γοητείες και φαρμακείες και ριζοτομίες, και τις έμαθαν να γνωρίζουν τα βότανα. Και αυτές συνέλαβαν, και εγέννησαν μεγάλους γίγαντες (Νέφελιμ), ύψους τριών χιλιάδων πήχεων, οι οποίοι καταβρόχθισαν τους κόπους των ανθρώπων, ερχόμενοι σε αντίθεση με το θέλημα του Θεού. Οι γίγαντες που προήλθαν από τη συνεύρεση αγγέλων και ανθρώπων σκόρπισαν πολύ αίμα στη γη. Άρχισαν ν' αμαρτάνουν κατά των πτηνών και των ζώων, και των ερπετών, και των ιχθύων, και να τρώγει ο ένας τις σάρκες του άλλου, και να πίνουν το αίμα. Και η γη κατηγόρησε τους ανόμους (Κεφάλαιο 7, στίχοι 1-6).

 Στο κεφάλαιο 8, οι έκπτωτοι άγγελοι εξέθεσαν την απόκρυφη και θεόπνευστη σοφία στις επίγειες γυναίκες με τρόπο ασεβή. Έτσι ο Αζαήλ δίδαξε τους ανθρώπους να κατασκευάζουν ξίφη, και μαχαίρια και ασπίδες και θώρακες, και έκαμε εις αυτούς γνωστά τα μέταλλα της γης και την τέχνη της κατεργασίας αυτών, και βραχιόλια, σκουλαρίκια και στολίδια, και τη χρήση του αντιμονίου και το καλλωπισμό των βλεφάρων, και όλα τα είδη των πολύτιμων λίθων και όλα τα βαφικά. Και έγινε πολλή ασέβεια, και διέπραξαν πορνεία και επλανήθησαν και διεφθάρησαν από τις διδασκαλίες αυτών. Ο Σεμιαζάς τους δίδαξε τις γοητείες και τις ριζοτομίες, ο Αρμαρώς την λύση των γοητειών, ο Ρακειήλ την αστρολογία, ο Χωχιήλ τα σημεία της γης, ο Σαθιήλ τους αστερισμούς, ο Σεριήλ την πορεία της σελήνης (Κεφάλαιο 8, στίχοι 1-4)».

Η τιμωρία των έκπτωτων αγγέλων

 Μετά τις τέχνες που δίδαξαν οι άγγελοι στις γυναίκες και το κακό που έσπειραν οι γίγαντες στη γη, οι τέσσερις ισχυρότεροι άγγελοι, ο Μιχαήλ, ο Γαβριήλ, ο Σουριήλ και ο Ουριήλ έριξαν το βλέμμα τους στη γη, άκουσαν τις εκκλήσεις των ταλαιπωρημένων ανθρώπων και αφού διαπίστωσαν τι είχε συμβεί, ενημέρωσαν το Θεό.
 Ο Θεός αποφάσισε να ριφθούν οι εκπεσόντες στα βάθη της αβύσσου για πάντα, οι γίγαντες να αφανιστούν από τα ίδια τους τα χέρια και το αμαρτωλό γένος των ανθρώπων να εκλείψει με Κατακλυσμό. Μόνο ένας κατακλυσμός θα μπορούσε να εξαλείψει αυτή τη μόλυνση και τη διαφθορά, και να προετοιμάσει το δρόμο για την αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ του Θεού και του ανθρώπου, η οποία διαταράχθηκε από τους έκπτωτους αγγέλους.
 Οι εκπεσόντες παρακάλεσαν τον Ενώχ να μεσολαβήσει για αυτούς στο Θεό αλλά Εκείνος τους απάντησε ότι οι άγγελοι μεσολαβούν για τους ανθρώπους και όχι το αντίστροφο. Συνεχίζοντας το κείμενο αναφέρει ότι οι γίγαντες θα γεννήσουν πονηρά πνεύματα που θα καλούνται πνεύματα του κακού, δεν θα τρώνε, δεν θα πίνουν, θα είναι αόρατα και υπεύθυνα για κάθε συμφορά των ανθρώπων.
 Οι έκπτωτοι άγγελοι τιμωρήθηκαν και τα παιδιά τους καταστράφηκαν. Στον άγγελο Ουριήλ ανατέθηκε να πάει στο Νώε και να τον καθοδηγήσει να φτιάξει την κιβωτό, προκειμένου να σωθεί το ανθρώπινο γένος από την επερχόμενη καταστροφή. Έπειτα παρουσιάζεται ο Ενώχ να ανεβαίνει στους ουρανούς και να του ανατίθεται η αποστολή να ανακοινώσει στους έκπτωτους αγγέλους ότι δε θα βρουν συγχώρεση και ειρήνη και θα παρέμεναν στη γη. Τελειώνοντας το πρώτο αυτό βιβλίο κάνει αναφορά στα ταξίδια του πατριάρχη σε μέρη όπου δεν είχε πατήσει άνθρωπος.

Ονόματα και λειτουργήματα των επτά Αρχαγγέλων

 Στο κεφάλαιο 20, του βιβλίου του Ενώχ, αναφέρονται τα ονόματα και τα λειτουργήματα των Αρχαγγέλων, που στο συγκεκριμένο σημείο είναι επτά, ενώ όπως θα δούμε πιο κάτω σε άλλο σημείο του βιβλίου είναι τέσσερις:
«Και αυτά είναι τα ονόματα των αγίων αγγέλων, οι οποίοι γρηγορούν. Ουριήλ, ένας από τους άγιους αγγέλους ο επί του κόσμου και του ταρτάρου. Ραφαήλ, ένας από τους άγιους αγγέλους ο επί των πνευμάτων των ανθρώπων. Ραγουήλ, ένας από τους άγιους αγγέλους αυτός που παίρνει εκδίκηση επί του κόσμου των φωστήρων. Μιχαήλ, ένας από τους άγιους αγγέλους αυτός που είναι ταγμένος επί του αρίστου μέρους της ανθρωπότητας και επί του χάους. Σαρακαήλ, ένας από τους άγιους αγγέλους αυτός που είναι ταγμένος επί των πνευμάτων όσων αμαρτάνουν με το πνεύμα. Γαβριήλ, ένας από τους άγιους αγγέλους αυτός που είναι επί του Παραδείσου και των φιδιών και των Χερουβείμ. Ρεμιήλ, ένας από τους άγιους αγγέλους, τον οποίον ο Θεός έβαλε επί των αναστημένων (Κεφάλαιο 20, στίχοι 1-8)».

Οι 4 Αρχάγγελοι

 Στο κεφάλαιο 40, του βιβλίου του Ενώχ, όπως είπαμε και πιο πάνω, αναφέρονται τέσσερις Αρχάγγελοι, για να αποδειχτεί πόσο δίκαιο έχουν αυτοί που υποστηρίζουν και οι κριτικοί του εν λόγω βιβλίου, πως το βιβλίο του Ενώχ είναι συμπίλημα διαφόρων φιλολογικών έργων:
« Μετά από αυτό ρώτησα τον άγγελο της ειρήνης που ήταν μαζί μου, που μου φανέρωνε όλα τα μυστήρια : "Ποια είναι τα τέσσερα αυτά πρόσωπα τα οποία είδα και τους λόγους των οποίων άκουσα και κατέγραψα"; Και αυτός μου απάντησε: "Ο πρώτος είναι ο Μιχαήλ, ο ελεήμων και ο μακρόθυμος.  Ο δεύτερος είναι ο Ραφαήλ, ο οποίος έχει κατασταθεί επί όλων των νόσων και των πληγών των ανθρώπων. Ο τρίτος είναι ο Γαβριήλ, ο οποίος έχει κατασταθεί επί όλων των δυνάμεων. Και ο τέταρτος είναι αυτός ο οποίος έχει κατασταθεί επί της μετάνοιας και της ελπίδας εκείνων, οι οποίοι θα κληρονομήσουν την αιώνια ζωή, και ονομάζεται Φανουήλ"» Κεφάλαιο 40, στίχοι 8-9.

Τα ονόματα και τα έργα των έκπτωτων αγγέλων και των σατάν

 Ο συμπιλητής του βιβλίου του Ενώχ επανέρχεται πάλι στους έκπτωτους αγγέλους και στο κεφάλαιο 69. Αυτή όμως τη φορά χρησιμοποιεί διαφορετικά ονόματα για αυτούς, από αυτά που εξέθεσε στα κεφάλαια 6 και 8. Επιπλέον η αναφορά του στις απατηλές διδασκαλίες των δαιμόνων που δίδαξαν τους ανθρώπους, για να τους απομακρύνουν από το Θεό είναι πιο εκτενής από τα προηγούμενα κεφάλαια. Εντύπωση όμως προκαλεί και αυτή τη φορά η εχθρότητα του συγγραφέα προς τα γράμματα και τις επιστήμες, αφού τις θεωρεί έργα των δαιμόνων.

 «Και αυτοί είναι οι άρχοντες των αγγέλων των και των ονομάτων των, και των επικεφαλής εκατοντάδων και πεντηκοντάδων και δεκάδων. Το όνομα του πρώτου Γιεκών: δηλ. αυτός είναι, ο οποίος αποπλάνησε τους υιούς του Θεού και έφερε αυτούς κάτω στη γη και τους αποπλάνησε με τις θυγατέρες των ανθρώπων. Και ο δεύτερος ονομάστηκε Ασβιήλ: έδωσε στους αγίους υιούς του Θεού κακή συμβουλή και τους αποπλάνησε, ώστε να μολύνουν τα σώματά τους με τις θυγατέρες των ανθρώπων. Και ο τρίτος ονομάστηκε Γαδριήλ: αυτός είναι εκείνος, που υπέδειξε στα τέκνα των ανθρώπων όλα τα θανάσιμα κτυπήματα, παραπλάνησε την Εύα, και υπέδειξε την ασπίδα και τον θώρακα και το ξίφος δια τη μάχη και όλα τα όπλα του θανάτου στα τέκνα των ανθρώπων. Από το χέρι του διαδόθηκαν τα όπλα στους κατοίκους της γης από εκείνη την μέρα και εις το διηνεκές. Και ο τέταρτος ονομάστηκε Πενεμουέ: Δίδαξε στα τέκνα των ανθρώπων το πικρό και το γλυκύ, και τους δίδαξε όλα τα μυστικά της σοφίας των. Και καθοδήγησε την ανθρωπότητα να γράφει με μελάνι και χαρτί, και έτσι πολλοί αμάρτησαν από αιώνα σε αιώνα μέχρι την ημέρα αυτή. Διότι οι άνθρωποι δεν δημιουργήθηκαν γι’ αυτό το σκοπό, να επιβεβαιώνουν την καλή του πίστη με γραφίδα και μελάνη. Διότι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν ακριβώς, όπως και οι άγγελοι, με σκοπό να συνεχίσουν καθαροί και δίκαιοι, ο δε θάνατος, ο οποίος καταστρέφει το παν, δεν θα μπορούσε να τους πειράξει. Πλην όμως, λόγω αυτής της γνώσης χάνονται και με αυτή τη δύναμη ο θάνατος με κατατρέχει. Και ο πέμπτος ονομάστηκε Κασδέϊα: αυτός είναι εκείνος, που έδειξε στα τέκνα των ανθρώπων όλα τα κακά κτυπήματα των πνευμάτων και των δαιμόνων και τα κτυπήματα του εμβρύου στη μήτρα, ώστε να αποβληθεί αυτό, τα κτυπήματα της ψυχής, τα δαγκώματα των φιδιών, και τα κτυπήματα τα οποία συμβαίνουν κατά τη μεσημβρινή ζέστη, τον υιό του φιδιού που καλείται Ταβαέτ. Και αυτό είναι το έργο του Κασβεήλ, του άρχοντα του όρκου, τον οποίον έδειξε στους αγίους, όταν κατοικούσε πάνω στα ψηλά με δόξα και το όνομά του είναι Βικά» (Κεφάλαιο 69, στίχοι 3-13).

Β. Το 2ο βιβλίο- Το Μεσσιολογικό (Το βιβλίο των παραβολών του Ενώχ) κεφ. 37–71

Στο βιβλίο του Ενώχ βρίσκουμε τρεις παραβολές (αποκαλυπτικές ομιλίες) που αποδίδονται στον Ενώχ. Στη πρώτη παραβολή, αποκαλύπτεται ότι θα υπάρξει τελική κρίση. Ο Ενώχ βλέπει τα ιερά μέρη των αγίων, και βλέπει και τον Εκλεκτό, στου οποίου τις ημέρες η τιμιότητα θα επικρατήσει. Οι τίμιοι και οι εκλεκτοί θα τον ακολουθούν για πάντα.. Στη δεύτερη παραβολή φανερώνει ότι ο Εκλεκτός θα κρίνει τους αμαρτωλούς. Ο ουρανός και η γη θα μεταμορφωθούν και οι αμαρτωλοί θα εξαφανιστούν από προσώπου γης. Ο Υιός του Θεού θα έρθει στη Γη για να ανατρέψει τους δυνατούς. Σε εκείνες τις ημέρες οι έντιμοι θα προσεύχονται για εκδίκηση και το αίμα τους θα εμφανιστεί ενώπιον του Θεού μέχρι την κρίση,. Λέγεται ότι είχε δοθεί όνομα στον Υιό του Θεού πριν τη γέννησή του. Ο Υιός του Θεού, γνωστός ως Μεσσίας ή ο Εκλεκτός, θα κρίνει το ανθρώπινο είδος και τους αγγέλους. Στην τρίτη παραβολή αποκαλύπτονται περισσότερα σχετικά με την τελική κρίση. Οι τίμιοι θα λάβουν την αιώνια ζωή. Ο Θεός θα δείξει περισσότερο έλεος σε εκείνους που κατοίκησαν πάνω στη Γη την εποχή της κρίσης, αλλά θα αποδώσει αμοιβές και τιμωρίες.

Γ. Το 3ο βιβλίο- Το Αστρονομικό (Το βιβλίο των ουράνιων αστρικών σωμάτων) κεφ. 72–82

Το βιβλίο αυτό είναι μία έκθεση των κοσμικών και των αστρολογικών φαινομένων. Ο Ενώχ ταξιδεύει στους ουρανούς υπό την καθοδήγηση του αρχάγγελου Ουριήλ. Χιλιάδες αγγέλων δουλεύουν για να ελέγχουν στο σύμπαν. Η γη ως αναπαράσταση είναι ένας επίπεδος δίσκος πάνω από το οποίο είναι τοποθετημένο ένας ημισφαιρικός ουρανός. Εκεί όπου βρίσκονται η γη και ο ουρανός υπάρχουν δώδεκα ανοίγματα, δώδεκα «πύλες, έξι στα δυτικά και έξι στα ανατολικά, μέσω των οποίων ο ήλιος και το φεγγάρι ανατέλλουν και δύουν». Εξηγείται επίσης ότι ο Θεός έχει οργανώσει το σύμπαν με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν οι άνθρωποι με το ηλιακό ημερολόγιο να κρατούν την ώρα.

Δ. Το 4ο βιβλίο- Το ιστορικό (Τα οράματα) κεφ. 83–90

Το βιβλίο αυτό περιέχει δύο οράματα. Στο πρώτο ο Ενώχ προβλέπει τον επερχόμενο κατακλυσμό. Βλέπει τους ουρανούς να πέφτουν στη γη και τότε ολόκληρη τη γη να καταβροχθίζεται από ένα τεράστιο χάος. Είναι μία προφητική ενόραση ενός κατακλυσμού, ο οποίος θα καταστρέψει τη γη. Ο Ενώχ καθοδηγήθηκε να προσευχηθεί έτσι ώστε να διασωθεί κάποιο αγαθό από την κρίση: Ο Νώε και η οικογένειά του.

Ακολουθεί το όραμα της πορείας της μέχρι τότε ιστορίας, από τον Αδάμ μέχρι την περίοδο των Μακκαβαίων. Όλες οι δραματικές προσωπικότητες , όλες οι γενεές και οι «Εγρήγοροι» («Παρατηρητές») περιγράφονται ως ζώα, με εξαίρεση το Νώε και το Μωυσή οι οποίοι μεταμορφώνονται από ζώα σε ανθρώπινες υπάρξεις. Ωστόσο οι άγγελοι εμφανίζονται ως λευκοί άνθρωποι. Για το λόγο αυτό το σημείο αυτό του βιβλίου αποκαλείται και ως Ζωώδης Αποκάλυψη.

Ε. Το 5ο βιβλίο- Το Παραινετικό (Το γράμμα του Ενώχ) κεφ. 91–108

Το μέρος αυτό είναι γνωστό ως το γράμμα του Ενώχ και αποτελείται από δύο εδάφια: την Αποκάλυψη των Εβδομάδων και την επιστολή του Ενώχ στους γιους του που περιλαμβάνει προτροπές προς τους τίμιους και συμφορές στους αμαρτωλούς. Εξηγεί ότι ξέρει πως θα έρθει η τελική κρίση όταν οι έντιμοι θα αντιμετωπίσουν επιτυχώς τις κατηγορίες των αμαρτωλών, ενώ οι πονηροί θα τιμωρηθούν. Ότι ο Θεός διόρισε ένα χρονικό διάστημα για να αποδοθεί η δικαιοσύνη. Οι τίμιοι πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί, να μη φοβούνται τους αμαρτωλούς ή να παραπλανιούνται από την ευημερία τους.



ΠΗΓΕΣ
Α) "Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη"
Δαμιανού Αθ. Δόϊκου, Καθηγητή Α.Π.Θ.
Β) "Τα απόκρυφα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης"
Σάββα Χρ. Αγουρίδη, Τόμος Α'
Γ) Αντιαιρετικός