ΜΑΓΙΚΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

Η ελληνική μυθολογία είναι σίγουρα από τις πρώτες μορφές φανταστικής μυθοπλασίας, πληρέστατη και εντυπωσιακή ποσοτικά και ποιοτικά. Δεκάδες διαφορετικά είδη πλασμάτων κατακλίζουν τις σελίδες της δημιουργώντας ένα περίπλοκο γενεολογικό δέντρο που θα μπορούσε να θεωρηθεί περίεργο.
 Ένας ακόμα λόγος που ξεκινάμε από τη δική μας μυθολογία είναι ο συσχετισμός της με πολλά πιο σύγχρονα πλάσματα όπως οι νεράιδες οι οποίες σύντομα θα ανακαλύψουμε ότι αποτελούν τη συνέχεια της ιστορίας των νυμφών.
Πολλά μπορούμε να πούμε για την ελληνική μυθολογία, όπως μπορούμε και να αφήσουμε μερικούς από τους πρωταγωνιστές της να ζωγραφίσουν το προφίλ της.

Μούσες 

 Θεότητες-προστάτιδες κάθε πνευματικής και καλλιτεχνικής εκδήλωσης Υπάρχουν πολλές παραδόσεις για την καταγωγή τους. Λέγετε ότι ήταν κόρες του Δία που γεννηθήκανε προς τιμής της νίκης του ενάντια στους Τιτάνες. Άλλοι μύθοι υποστηρίζουν ότι είναι κόρες του Ουρανού και της Γαίας ή ακόμα και της Αρμονίας.
 Οι Μούσες ήταν εννιά. Η Καλλιόπη προστάτευε τις τέχνες την ποιητική τέχνη και ιδιαίτερα την επική ποίηση, η Κλειώ την ιστορία, η Ευτέρπη τη λυρική ποίηση και την αυλιτική, η Τερψιχόρη την χορική και την ορχηστρική ποίηση και η Ερατώ την ερωτική ποίηση και τις ερωτικές σχέσεις,
 Η Μελπωμένη με τη σειρά της προστάτευε το μέλος και την ωδή και εκ των υστέρων την τραγωδία, η Θάλεια τα εύθυμα συμπόσια την κωμωδία, η Πολύμνια -εφευρέτρια της λύρας, της ορχηστρικής και μιμικής τέχνης- τη θρησκευτική ποίηση και η Ουρανία την αστρονομία. Υπάρχει μία εκδοχή ότι οι πρώτες μούσες ήταν τρεις, η Μελέτη, η Μνήμη και η Αοιδή.
Γυναικείες ημίθεες -αλλά όχι αθάνατες- νέες και όμορφες, προσωποποιήσεις των δυνάμεων και των στοιχείων της φύσης. Αγαπούσαν το τραγούδι, τη μουσική και το χορό ήταν καλοπριαίρετα πλάσματα και είχαν ευγενικές δυνάμεις. Βοηθούσαν τη σοδειά να βλαστήσει, τους κυνηγούς να πιάσουν το θήραμά τους, συμπαρασκέκονταν στους ασθενείς και μπορούσαν να ενφυσήσουν ποιητική ή προφητική δύναμη στους ανθρώπους.
Ανάλογα με τον τόπο όπου κατοικούσαν και τα στοιχεία της φύσης που τον χαρακτήριζαν οι νύμφες είχαν και διαφορετική ονομασία. Έτσι στην ελληνική μυθολογία αναφέρονται οι
Ναϊάδες, οι Ποταμηίδες, οι Κρηνίδες, οι Υδριάδες, οι Κασταλίδες, οι Αχελωίδες, οι Ορεστιάδες, οι Παρνασσίδες, οι Νυσιάδες, οι Λειμωνιάδες, οι Αλσηίδες, οι Δρυάδες, οι Αμαδρυάδες και πολλές άλλες.
 Οι Νύμφες δεν λατρεύονταν σε ιερά αλλά σε απλούς βωμούς μέσα σε βράχους ή σπηλιές, τα οποία ήταν γνωστά ως νυμφαία. Τέτοια υπήρχαν πολλά στην Αττική και τον υπόλοιπο αρχαίο κόσμο.
Θαλάσσιες νύμφες, κόρες του Νηρέα και είχαν τις προφητικές ικανότητες του πατέρα τους. Τα ονόματά τους θυμίζουν θάλασσα -Γαλήνη, Κυματολήγη, Νησώ, Ακταία κ.λπ.. Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, ο αριθμός των Νηρηίδων ξεπερνά τις 50. Ζούσαν στα βάθη της θάλασσας με τον πατέρα τους και δεν είναι τυχαία η ομοιότητά τους με τις σημερινές γοργόνες αφού η μία ιστορία είναι η εξέλιξη της άλλης.
 Οι Νηρηίδες δεν έπαιζαν σχεδόν ποτέ πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική μυθολογία βοηθούσαν και έσωζαν όμως ανθρώπους και θεούς και συμμετείχαν στις χαρές και τις λύπες της Θέτιδας. Αυτές υπέδειξαν στον Ηρακλή να πάρει πληροφορίες από τον Νηρέα για τα μήλα των Εσπερίδων, βοήθησαν τον Ιάσωνα να περάσει τις Συμπληγάδες Πέτρες, ήταν παρούσες στην απελευθέρωση της Ανδρομέδας από τον Περσέα, έσωσαν τον Ήφαιστο όταν η Ήρα τον έριξε από τον ουρανό και τον κράτησαν εννιά χρόνια κοντά τους. Ακόμα φρόντιζαν να έχουν καλό ταξίδι οι ναυτικοί και βοηθούσαν τις συναλλαγές.
Οι θαλασσινές αυτές θεότητες κατείχαν σημαντική θέση στη θρησκεία. Λατρεύονταν κυρίως στα νησιά και τα παράλια μέρη, συχνά μαζί με τον Ποσειδώνα και την Αμφιτρίτη.
Νύμφες που ζούσαν σε γλυκό νερό, πηγές, λίμνες, κρήνες, έλη και ποτάμια. Συχνά ονομάζονταν από τον ποταμό που κατοικούσαν (Ασωπιάδες, Αχελωίδες κ.λπ.). Όπως και οι υπόλοιπες νύμφες δεν ήταν αθάνατες και ζούσαν όσο και οι ίδιες οι πηγές στις οποίες φρόντιζαν να ρέει άφνονο νερό. Τους αποδίδονταν και ιαματικές ικανότητες, ένα λουτρό όμως στα νερά τους μπορεί συχνά να θεωρούταν ύβρις. Οι ιερόσυλοι που καταλαμβάνονταν από μία μυστηριώδη ασθένεια ή και παραφροσύνη ονομάζονταν νυμφόληπτοι.
Λόγω της φύσης τους, οι Ναϊάδες θεωρούνταν πως ευνοούσαν τις σοδιές και τη γονιμότητα. Με τα νερά τους πότιζαν τη γη και τα ζώα και αντλούσαν ζωή από αυτά. Οι Ρωμαίοι τις τιμούσαν γιατί θεωρούσαν ότι προστάτευαν τις σοδιές από πυρκαγιά.
Σήμερα επιζούν στις λαϊκές δοξασίες αλλά έχουν μετατραπεί σε νεράιδες και μάλιστα στο πρότυπο που γνωρίζουμε εδώ στην Ελλάδα που τις θέλει γυναικεία, πανέμορφα πλάσματα σε ανθρώπινο ύψος, που αρέσκονται να συγκεντρώνονται γύρω από τις λίμνες και να χορεύουν κάτω από το φως της σελήνης.
Νύμφες των δασών που πήραν την ονομασία τους από την Δρυ. Ονομάζονται ακόμα Αμαδρυάδες ή Αδρυάδες. Ήταν προστάδιδες των δέντρων μέσα στα οποία ζούσαν και πέθαιναν με τη φθορά ή την καταστροφή τους.
Ο Όμηρος παρουσιάζει αυτές, μαζί με τις Ορειάδες ή Ορεστιάδες ως ... σκανταλιάρικα πλάσματα που χαριεντίζονταν με τους Σείληνους και τον Ερμή και έπαιζαν με τον Απόλλωνα, τον Πάνα, τον Πριανό και τους Σάτυρους.

Σειρήνες 

 Δαιμονικά όντα με ανθρώπινο κεφάλι και σώμα αρπακτικού πουλιού που σχετίζονται με το νερό, τον έρωτα και το θάνατο. Για πρώτη φορά αναφέρονται στη Οδύσσεια του Ομήρου, όπου με το μαγευτικό τους τραγούδι μάγευαν και παγίδευαν τους ταξιδιώτες οι οποίοι ξεχνούσαν τα πάντα και πήγαιναν κοντά τους. Ο Οδησσέας, ακολουθώντας τη συμβουλή της μάγισσας Κίρκης, βούλωσε με κερί τα αυτιά των ανδρών του τους οποίους είχε διατάξει να τον δέσουν στο κατάρτι. Τους Αργωναύτες γλίτωσε ο Ορφέας, ο οποίος κάλυψε το επικίνδυνο τραγούδι των σειρήνων με το δικό του.
 Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το πως κατέληξαν να γίνουν δαιμονικά πλάσματα αλλά και για το τέλος τους. Σύμφωνα με μία, οι Σειρήνες ήταν αρχικά φίλες της Κόρης και επειδή δεν εμπόδισαν την αρπαγή της, η Δήμητρα τις τιμώρησε μεταμορφώνοντάς τες. Σε άλλη εκδοχή αυτής της ιστορίας, οι ίδιες ζητήσανε φτερά από τους θεούς για να αναζητήσουν τη φίλη τους σε στεριά και θάλασσα. Μια τελείως διαφορετική ιστορία υποστηρίζει ότι η Αφροδίτη ήταν αυτή που αφαίρεσε την ομορφιά τους γιατί αυτές περιφρονούσαν τις χάρες του έρωτα. Όσον αφορά το τέλος τους, μία επικρατούσα εκδοχή είναι ότι θα ερχόταν όταν κάποιος γλίτωνε από το τραγούδι τους. Αυτός ήταν ο Οδησσέας που δεμένος στο καράρτι έγινε ο μόνος άνθρωπος που το άκουσε αλλά δεν παρασύρθηκε από αυτό. Ακόμα, ενδιαφέρουσα είναι η εκδοχή ότι κάποτε συναγωνίστηκαν τις Μούσες στο τραγούδι και νικήθηκαν. Έτσι έχασαν τα φτερά τους, έπεσαν στη θάλασσα και πνίγηκαν.

 Σάτυροι 

Δαιμονικά όντα που το κάτω μέρος του σώματός τους ήταν τραγόμορφο ενώ το πάνω μέρος ανθρωπόμορφο με κάποια παράξενα χαρατκηριστικά όπως αιχμηρά αυτιά, πλατιά μύτη, παχιά χείλη και γενειάδα. Συχνά ταυτίζονται με τους Σειληνούς οι οποίοι είναι παρόμοια όντα, τόσο ώστε ο διαχωρισμός μεταξύ τους να μην είναι ευδιάκριτος. Συνηθισμένη τους ασχολία ήταν να ... κηνυγάνε τις Νύμφες στο δάσος. Πάντως υπήρξαν Σάτυροι ή Σειληνοί στην ελληνική μυθολογία που ξεχώρισαν για τη σοφία τους, τη μουσική τους παιδεία και τις ποικίλες γνώσεις τους που αφορούσαν τη φύση και το πνεύμα. Έτσι εμφανίζονται συχνά ως παιδαγωγοί. Από τον 6ο αιώνα και μετά άρχισαν να συνδέονται με το θεό Διόνυσο, κοντά στον οποίο έπαιζαν μουσική και έπιναν κρασί. Από σύντροφοι του με τον καιρό μετατρέπονται σε υπηρέτες του, τον σερβίρουν κρασί, βοηθούν στο τρύγο, την παρασκευή και την αποθήκευση του κρασιού. Ταυτόχρονα εμφανίζονται σε βακχικά όργια παίζοντας μουσική και χορεύοντας με τις μαινάδες.
Στη συνέχεια της ιστορίας τους χάνουν σιγά-σιγά τα ζωώδη χαρακτηριστικά τους, ανεξαρτητοποιούνται και εξανθρωπίζονται, η πιο γνωστή όμως μορφή τους είναι η αρχική.
Χαρακτηριστικά μουσικά τους όργανα ήταν ο δίαυλος και η λύρα.

Κένταυροι

 Ανθρωπόμορφα όντα των οποίων το κάτω μέρος του σώματος ήταν σώμα αλόγου. Εμφανίζονται συχνά να επεμβαίνουν στις ιστορίες των ηρώων παίζοντας συμαντικό ρόλο στην έκβασή τους. Ο Χείρωνας σώζει τον Πηλέα από βέβαιο θάνατο και τον βοηθάει να κερδίσει τη Θέτιδα, συμβάλλει ακόμα στην ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση διακεκριμένων ηρώων όπως ο Αχιλλέας και ο Ιάσονας.
 Η μυθολογία δεν τους θέλει πάντα καλούς, μάλλον το αντίθετο.
Κατά την ιστορία, οι Κένταυροι και οι Λαπίθες ήταν συγγενείς και κατοικούσαν στη Θεσσαλία. Διαφώνησαν όμως για το μοίρασμα της πατρικής εξουσίας, μέρος της οποίας αρνιόταν να παραδώσει ο Λαπίθης Πειρίθους στους Κενταύρους. Ξέσπασε μάχη μεταξύ τους που οδήγησε στη διάσπαση των Κενταύρων οι οποίοι στη συνέχεια συμφιλιώθηκαν με τους Λαπίθες. Όταν τελούνταν οι γάμοι του Πειρίθου και της Ιπποδάμειας προσκλήθηκαν και οι κέντραυροι που όμως μέθυσαν και όρμησαν, με επικαφαλής τον Ευρυτίωνα, στη νύφη και τις υπόλοιπες γυναίκες με σκοπό τον βιασμό. Ο Πειρίθους οργίστηκε και άλλους τους σκότωσε, άλλους τους έδιωξε από τη χώρα με τη βοήθεια του Θησέα.   Όσοι επέζησαν εγκαταστάθηκαν στο Φενεό της Αρκαδία και τον Μαλέα όπου λήστευαν και σκότωναν περίοικους.
Οι Κένταυροι έχουν κάνει ακόμα δύσκολη τη ζωή ακόμα του Ηρακλή, του Θησέα και της Αταλάντης.
Οι Κένταυροι εμφανίζονται πολύ επιθετικοί ερωτικά. Εϊναι συχνές οι αναφορές αρπαγών έφηβων παρθένων από αυτούς. Στα αρχαϊκά νομίσματα της Μακεδονίας και της Θράκης απεικονίζονται κένταυροι να αρπάζουν Νύμφες. Από ηθικής άποψης θα έλεγε κανείς ότι έχουν πολλά κοινά στοιχεία με τους Σάτυρους

 Ο κατ' εξοχήν ελληνικός δράκος, είναι αυτός που συναντάμε συχνά στην ελληνική μυθολογία αλλά και σε θρησκευτικές ιστορίες και ντόπιες παραδόσεις.
Οι περιγραφές συμφωνούν σε μια εμφάνιση που έχει λίγα στοιχεία Δυτικού Δράκου, έχει πόδια και φτερά. Μερικοί έχουν λοφίο και μακριά γλώσσα με τρεις απολήξεις, ενώ τα μάτια τους μοιάζουν να φλέγονται. Τα αυγά τους είναι σε κανονικό σχήμα και συχνά περιγράφονται χρυσά.
Συνηθίζει να φυλάει θησαυρούς αλλά όχι να τους συλλέγει για τον εαυτό του.
 Οι μύθοι λένε ότι ο δράκοντας είναι συγγενής των θεών. Ο Δράκοντας Πύθων ζούσε δίπλα σε μια πηγή στον Παρνασσό, ώσπου τον σκότωσε ο Απόλλωνας με τα βέλη του και έχτισε εκεί το Μαντείο των Δελφών. Από το μαντείο αυτό πήρε συμβουλή ο Κάδμος ώστε να επιλέξει τοποθεσία για να χτίσει την πόλη που ήθελε. Οδηγήθηκε σε μια πηγή όπου ζούσε ένας δράκοντας, τον οποίο σκότωσε και, ακολουθώντας την εντολή της Θεάς Αθηνάς, φύτεψε τα δόντια του στο χώμα. Τα δόντια αυτά γέννησαν γενναίους πολεμιστές. Όσοι από αυτούς επέζησαν τον βοήθησαν να χτίσει τη Θήβα. Κάποια από τα δόντια αυτά έδωσε η Θεά Αθηνά στον Ιάσωνα ο οποίος επίσης τα χρησιμοποίησε στην προσπάθειά του να πάρει το Χρυσόμαλο Δέρας της Κοχλίδας από το δράκοντα που το φυλούσε.

Οι Νεράιδες που ήταν ... Νύμφες 

 Αρκεί να ξέρει κανείς τη φύση και την ιστορία των Νυμφών για να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά των Νεράιδων όπως τις ξέρουμε στην Ελλάδα. Με το πέρασμα των χρόνων βέβαια και με την μετατροπή αυτή, απέκτησαν και κάποια δικά τους χαρακτηριστικά όπως τα φτερά τα οποία δεν υπάρχουν πάντα, εμφανίζονται όμως συχνά.
Οι σημερινές Νεράιδες ζούνε οπουδήποτε υπάρχει φύση. Οι πιο συχνές αναφορές είναι γύρω από λίμνες, αλλά όπως και οι Νύμφες υπάρχουν παντού στο φυσικό περιβάλλον. Άλλο ένα κοινό χαρακτηριστικό τους με τις Νύμφες είναι ότι ζουν μεν πολύ αλλά δεν είναι αθάνατες.
Τα μαγικά αυτά πλάσματα αποφεύγουν το τεχνιτό φως και προτιμάνε αυτό της σελήνης, των κεριών, της ανατολής και της δύσης του ήλιου.
Όποιος ακούσει το τραγούδι μια νεράιδας δεν την ξεχνάει ποτέ. Αν τις δει κάποιος να χορεύουν μπορούν να μετατραπούν σε δέντρο ή βράχο ή ακόμα -κάτι πολύ συνηθισμένο στις λαϊκές δοξασίες- να τον πάρουν μαζί τους στο δάσος. Οι βρετανικές παραδόσεις και δοξασίες μοιάζουν αρκετά με τις δικές μας και είναι πλούσιες σε ιστορίες που αναφέρονται σε άτομα που χάνοντας το δρόμο τους το βράδυ βρέθηκαν μέσα σε νεραϊδόκυκλους παγιδευμένοι μέχρι κάποιος έμπιστος φίλος τους να τους βρει και να τους ελευθερώσει. Υπάρχουν μάλιστα αναφορές σε άτομα που παγιδεύτηκαν για ένα βράδυ σε κάποιο νεραϊδόκυκλο και το πρωί διαπίστωσαν ότι δεν είχαν περάσει μερικές ώρες αλλά πολλά χρόνια μέχρι να απεγκλωβιστούν.
Στη δική μας λαϊκή παράδοση, η λέξη σημαίνει γενικά τα διάφορα δαιμόνια, όπως οι πονηροί δαίμονες στην Άνδρο, τα αερικά στην Τήνο, τα φαντάσματα στην Πελοπόννησο, την Κρήτη, την Κω, τη Μήλο και τη Σκύρο, τα στοιχειά στην Εύβοια και την Αιτωλοακαρνανία και νεράιδα στην Κρήτη. Ειδικότερα η θηλυκή μορφή της λέξης, «ξωτικιά» είναι ονομασία για τις νεράιδες σε πολλά μέρη. Πρόκειται για έναν γενικό όρο που υποδηλώνει τις υπερφυσικές μορφές ζωής.

Γυναικείες θεότητες

Νύμφες (Νηρηίδες, Ναϊάδες, Δρυάδες)

Νηρηίδες

Ναϊάδες

Δρυάδες

Οι ... κακοί

Μισοί άνθρωποι-μισοί ζώα

Κένταυροι

Δράκοντας (Draco)

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Τα ξωτικά στην Ελληνική λαϊκή παράδοση

grdiscover.blogspot